Vizantijski svet

Konstantin I Veliki sazvao je Prvi vaseljenski sabor u maloazijskom gradu Nikeji 325. godine. Tom prilikom doneta je odluka, obavezna za sve hrišćane, prema kojoj cela hrišćanska crkva treba da istoga dana slavi vaskrsenje Hristovo. Istovremeno osuđivani su oni koji su slavili Pashu u isti dan kao i Jevreji i, uopšte, nije odobravana zavisnost od Jevreja kad je u pitanju bilo određivanje datuma hrišćanske Pashe

broj stanovnika Carigrada znatno smanjio. U vremenima procvata u prestonici je živelo između 500.000 i 600.000 stanovnika, dok se u XV veku njihov broj sveo na samo 40.000–50.000

Vredno je pomena da se već 386. godine Jovan Hrizostom (Zlatousti), veliki crkveni otac, carigradski prvosveštenik (398–404) i svetitelj, svojski trudio da u vreme božićne službe ubedi slušaoce u to da se Isus Hristos zaista rodio 25. decembra.

Smatra se da se u IX veku ustalio običaj da primanje monaškog zaveta podrazumeva i promenu svetovnog imena. Onaj ko bi stupao među kaluđere kršteno ime zamenjivao je drugim, koje je simbolizovalo njegovo ponovno rođenje.

Nazadovanje gradova ispoljavalo se i u smanjivanju broja njihovih stanovnika. Tako se u poznovizantijsko doba i broj stanovnika

sveobuhvatne kontrole države nad gradskim životom,

prestonica vizantijske provincije Sirije, u IV veku imala od 150.000 do 200.000 žitelja, u Jerusalimu su u VI veku obitavale 53.000 stanovnika, Solun je u X veku naseljavalo 200.000 ljudi, dok je u maloazijskoj Nikeji u XIII veku živelo od 30.000 do 35.000 ljudi. Poređenja radi, Pariz je pre 1348. godine imao 90.000, Venecija između 1363. i 1369. godine 65.000, a Rim 1393. samo 30.000 stanovnika. Uz to, u Vizantijskom carstvu postojalo je i mnogo gradskih naselja sa oko hiljadu stanovnika.

Za povest vizantijskih, ali i zapadnoevropskih gradova veoma je značajno XI stoleće. Kao što je poznato, XI vek bio je veliki vek Zapadne Evrope, kada je ona polako počela da sustiže Vizantiju. Gradovi na Zapadu doživeli su uspon, koji im je s vremenom dao snagu da potisnu feudalni društveni poredak i stvore neophodne preduslove

za rađanje moderne Evrope.

Atina je u vizantijsko vreme zauzimala teritoriju od svega 16 hektara, a u antičkom razdoblju bila je smeštena na čak 125 hektara.